Locatie

In 2022 hebben we in Zeeland afspraken gemaakt over de toekomstige opvang van asielzoekers in Zeeland. Er komen regionale opvanglocaties (azc's) in Terneuzen, Middelburg en Goes. Met de komst van de Spreidingswet kent Zeeland nu een regionale opgave van 2.109 bedden. Er moet een plan komen over de manier waarop we in heel onze regio aan de opgave gaan voldoen. Dat doen we samen met de Zeeuwse gemeenten. De 200 bedden die we realiseren in de opvanglocatie aan de Handelspoort nemen we daarin mee. De huidige opvanglocatie in de oude bibliotheek is een noodopvang en daarom niet geschikt om langdurig mensen te huisvesten. Daarnaast heeft deze locatie te weinig plaatsen om aan de opgave te voldoen.

Handelspoort 1 in Terneuzen (voormalig Neckermann-gebouw).

Nederland heeft een enorm tekort aan opvangplekken voor asielzoekers. Om die reden maakt het COA al meer dan twee jaar noodgedwongen gebruik van allerlei (crisis)noodopvangplaatsen. Elke stabiele vorm van opvang is beter dan dat. De gemeente heeft geen eigen locaties die geschikt zijn voor een opvanglocatie van het COA. Daarom onderzocht het COA de mogelijkheden om particuliere panden of gronden te kopen of te huren. Zij hebben vooraf de locatie en het gebouw aan Handelspoort 1 getoetst. Daaruit bleek dat dit een geschikte plek is. Het gebouw in Terneuzen is technisch in orde, het biedt voldoende ruimte voor kwalitatieve opvang en ondersteunende diensten. Ook zijn voorzieningen zoals bushaltes en winkels op acceptabele afstand. De locatie is niet te afgelegen en ligt ook niet rechtstreeks in een woonwijkHet gebouw is technisch in orde, het biedt voldoende ruimte voor kwalitatieve opvang en ondersteunende diensten. Ook zijn voorzieningen zoals bushaltes en winkels op acceptabele afstand. De locatie is niet te afgelegen en ligt ook niet rechtstreeks in een woonwijk. 

Wij hebben geen eigen locaties die geschikt zijn voor een opvanglocatie van het COA. Al sinds eind 2021 zoeken wij naar opvanglocaties voor verschillende doelgroepen. Een aantal locaties zijn door het COA onderzocht en afgevallen. Bijvoorbeeld door te hoge aanschafkosten, vanwege veiligheid of te afgelegen en niet in de buurt van voorzieningen zoals bushaltes en winkels. Sommige locaties kregen een andere bestemming. 

Marina Beach
Marina Beach is geen geschikte locatie voor de opvang. Het gebied ligt niet in de buurt van voorzieningen die noodzakelijk zijn voor de bewoners. Bovendien past de opvang van mensen op deze locatie niet binnen de toekomstvisie van de gemeente. Die is gericht op recreatief gebruik van het gebied. Volgens de regelgeving is er nu ook geen bewoning toegestaan. De gemeente is al jarenlang verwikkeld in diverse rechtszaken, waaronder procedures tot aan de Raad van State, om deze regels te handhaven.

Koegorspolder (Noord)
De Koegorspolder valt af als mogelijke locatie voor opvang. De categorie van aanwezige of nog toegestane bedrijven maakt het onmogelijk om hier 200 mensen te huisvesten. Daarnaast bezit de gemeente geen vrije gronden meer in dit gebied. Een ander probleem is de netcongestie. Het verkrijgen van een aansluiting op het elektriciteitsnetwerk kan nog jaren duren.

Skaeve Huse
Ook de locatie Skaeve Huse heeft te maken met risico’s, zoals eerder genoemd bij de Koegorspolder. Daarnaast is de bestaande aansluiting voor elektriciteit veel te klein om een grotere opvanglocatie mogelijk te maken, óók als dit een heel duurzaam gebouw wordt. Het maken van de grotere aansluiting zou ook te maken krijgen met netcongestie (zie Koegorspolder). En de huidige bewoners zijn niet zonder reden op deze locatie gehuisvest. Het biedt hen de rust die ze nodig hebben. Er zijn geen alternatieve locaties beschikbaar om deze mensen eventueel te herplaatsen.

Dethon
De Dethon-locatie aan de Haarmanweg 32 bevindt zich midden op het bedrijventerrein tussen grotere bedrijven. Deze afgelegen ligging maakt het minder geschikt voor een opvanglocatie. Ook is de ruimte om het gebouw heen beperkt. Mogelijkheden voor bijkomende voorzieningen voor ontspanning en sport passen daardoor niet. Daarom is het onderzoek naar deze locatie daarbij gestopt.

Belastingkantoor
Deze locatie is meerdere keren bekeken. Maar aankopen tegen enigszins realistische waarde bleek steeds niet mogelijk. Verder onderzoek is hier dan ook gestopt.

Skihal
Ook de skihal is afgevallen als locatie vanwege externe veiligheid. Vanwege de sneeuwinstallatie is er een (gevaarlijke opslag) van ammoniak die risico’s met zich meebrengt voor de opvang van 200 mensen. Ook zijn er huidige nutsvoorzieningen voor de winkelunits, maar deze zijn niet voorzien voor de huisvesting van 200 personen.

Bij het klaarmaken van de opvanglocatie komt heel wat kijken. Allereerst de vergunningprocedure. Daarna start het COA met het verbouwen en inrichten om de eerste bewoners te ontvangen. Dit is afhankelijk van de duur van de procedures en het bewoonbaar maken van het pand. We verwachten dat de locatie aan het begin van 2026 opent.  

Het COA heeft een huurovereenkomst bereikt met de eigenaar van Handelspoort 1 in Terneuzen en huurt het pand voor tien jaar. Zo dragen wij bij aan een oplossing voor een langere periode. Langer dan tien jaar willen we niet afwijken van het bestemmingplan. Korter dan tien jaar is voor het COA niet acceptabel in verband met de investeringen die zij moeten doen om het pand geschikt te maken.  

Het aantal van 200 heeft te maken met de opgave die Terneuzen heeft voor de opvang van asielzoekers. Maar ook met de (beperkte) beschikbaarheid van locaties en de benodigde schaalgrootte om opvang door het COA betaalbaar te houden. We hebben met het COA afgesproken dat het gaat om maximaal tweehonderd bewoners. In 2022 hebben we als Zeeuwse gemeenten afspraken gemaakt over de opvang van asielzoekers in Zeeland. Er komen regionale opvanglocaties (azc's) in Terneuzen, Middelburg en Goes. 

De instroom van asielzoekers is altijd leidend voor plaatsingen. Waar de mensen die we opvangen vandaan komen, wisselt en is afhankelijk van de situatie in de wereld op dat moment. Qua samenstelling zien we in algemene zin dat mannen vaker alleen vooruit reizen en later hun gezin laten overkomen. Daardoor zitten er doorgaans meer alleengaande mannen in opvangcentra dan alleengaande vrouwen of complete gezinnen.

Naar alle waarschijnlijkheid komen de meeste mensen vanuit het aanmeldcentrum Ter Apel naar onze gemeente. Het is mogelijk dat er ook mensen vanuit andere opvanglocaties komen, bijvoorbeeld omdat een bepaalde locatie sluit of omdat er teveel mensen verblijven.

Na binnenkomst in Nederland worden alle asielzoekers geïdentificeerd en geregistreerd door de vreemdelingenpolitie en de IND. De Koninklijke Marechaussee onderzoekt eventuele documenten nader. De mensen ondergaan een coronatest, een tbc-controle en krijgen een medische intake. Het COA registreert alle mensen zodra ze zich melden bij het aanmeldcentrum in Ter Apel. Tijdens de aanvraag voor asiel verblijven asielzoekers in asielzoekerscentra. Als de procedure van een asielzoeker is afgerond, worden zij statushouder (met een tijdelijke verblijfsvergunning) of moeten zij het land verlaten.

Een asielopvang is geen permanente woonplek, dus er is sprake van verloop van bewoners. Zodra een asielzoeker een status krijgt en mag blijven, is het een statushouder en heeft dan recht op een woning. Als een asielzoeker een afwijzing krijgt, mag deze niet in Terneuzen opgevangen blijven. Op dit moment verblijven asielzoekers minimaal een jaar tot anderhalf jaar als asielzoeker op een opvanglocatie voordat er duidelijkheid is of ze wel of geen status krijgen. Op het moment dat zij een status hebben, duurt het op dit moment ook nog eens zes tot twaalf maanden voordat ze als statushouder vanuit de opvang kunnen doorschuiven naar een toegewezen woning. Het verloop vindt dus geleidelijk, gefaseerd en beperkt plaats.

Rechten, plichten en omgangsvormen

De mensen die in de opvang verblijven, hebben dezelfde rechten en plichten als ieder ander in Nederland als het aankomt op bewegingsvrijheid. Ze mogen zich dus vrij bewegen in de gemeente: de stad verkennen, boodschappen doen en er op uittrekken. Het COA kent huisregels. Bewoners krijgen deze in hun eigen taal uitgereikt. Ook krijgen ze uitleg over rechten, plichten en omgangsvormen in Nederland. De mensen zijn zelf verantwoordelijk voor het bijhouden/schoonhouden van hun eigen leefomgeving. 

Voorbereiden op de toekomst

Leerplichtige kinderen volgen onderwijs. Daarnaast hebben volwassenen gesprekken met onder meer de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en VluchtelingenWerk. Ze bereiden zich voor op hun toekomst met programma’s en/of vrijwilligerswerk. Dat kan zowel op als buiten de locatie zijn. Met organisaties en partijen in de omgeving zoeken we samen met het COA naar een zinvolle tijds- en dagbesteding. Asielzoekers mogen werken als zij in het bezit zijn van een burgerservicenummer (BSN).

Kortom: asielzoekers hebben best veel om handen. Maar ze worden niet van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat beziggehouden.

Ja, kinderen die in de opvanglocatie verblijven, krijgen onderwijs. 

Het COA gaat hierover in gesprek met de klankbordgroep. Denk onder andere aan de inrichting van het parkeerterrein, de recreatievoorzieningen, de omheiningen en de beplanting en het groen.

Als de locatie Handelspoort opent, krijgt de locatie een eigen pagina op de website van het COA met contactgegevens. U kunt zich dan aanmelden als vrijwilliger of om bijvoorbeeld zitting te nemen in het omwonendenoverleg.